آیا فلوراید برای کودک شما بیخطر است؟ در این راهنمای جامع، با فواید، مقدار مجاز و نحوه صحیح استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید برای سلامت دندان کودکان آشنا شوید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
فلوراید: دوست دندانهای کودک شما یا یک نگرانی پنهان؟
سلام به شما والدین گرامی. من دکتر سعیده طالبیان پور، متخصص دندانپزشکی کودکان هستم و هر روز در مطب با یکی از بزرگترین دغدغههای شما روبرو میشوم: استفاده از فلوراید در خمیردندان کودکان. آیا مفید است؟ آیا ضرر دارد؟ چه مقدار و از چه سنی باید استفاده شود؟ این سوالات کاملاً طبیعی و نشاندهنده اهمیت شما به سلامت دلبندتان است. اجازه دهید در این مطلب، با زبانی ساده و علمی، یک بار برای همیشه به این سوالات پاسخ دهم و خیال شما را آسوده کنم. فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که مانند یک سپر نامرئی از دندانهای شیری و دائمی کودک شما در برابر دشمن اصلی آنها، یعنی پوسیدگی، محافظت میکند. هدف ما استفاده هوشمندانه و ایمن از این موهبت طبیعی برای تضمین لبخندی زیبا و سالم برای فرزندانمان است.
چرا دندانپزشکان کودک استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید را توصیه میکنند؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید مینای دندان، یعنی لایه خارجی و سخت دندان، دائماً در حال از دست دادن و به دست آوردن مواد معدنی است. وقتی کودک شما مواد شیرین مصرف میکند، باکتریهای موجود در دهان اسید تولید میکنند. این اسید مواد معدنی را از مینای دندان خارج کرده و آن را ضعیف میکند (فرآیندی به نام دمینرالیزاسیون). اینجاست که فلوراید نقش قهرمان را بازی میکند.
- تقویت مینای دندان: فلوراید به مواد معدنی کمک میکند تا دوباره به مینای دندان بازگردند (رمینرالیزاسیون) و ساختار آن را محکمتر و مقاومتر از قبل کنند.
- مقاومت در برابر اسید: دندانی که با فلوراید تقویت شده، در برابر حملات اسیدی بعدی مقاومت بسیار بیشتری از خود نشان میدهد و احتمال پوسیدگی آن به شدت کاهش مییابد.
- اثر ضد میکروبی: فلوراید میتواند فعالیت باکتریهای مضر و تولید اسید توسط آنها را نیز مهار کند.
به زبان ساده، فلوراید پوسیدگیهای اولیه را متوقف و حتی ترمیم میکند و از دندانها در برابر پوسیدگیهای آینده محافظت مینماید. به همین دلیل است که انجمنهای معتبر دندانپزشکی در سراسر جهان، از جمله انجمن دندانپزشکی کودکان آمریکا و ایران، استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید را از زمان رویش اولین دندان توصیه میکنند. برای اطلاعات جامعتر میتوانید به راهنمای کامل فلوراید برای کودکان که پیشتر آماده کردهام مراجعه کنید.
راهنمای عملی استفاده از خمیردندان فلورایددار برای کودکان (از تولد تا نوجوانی)
مهمترین نکته در استفاده از فلوراید، “مقدار صحیح” آن در سنین مختلف است. نظارت شما به عنوان والدین، کلید استفاده ایمن و مؤثر از این ماده است.
از رویش اولین دندان تا ۳ سالگی: مقدار و روش صحیح
به محض اینکه اولین مروارید کوچک در دهان فرزندتان جوانه زد، زمان شروع مسواک زدن با خمیردندان فلورایددار است.
مقدار لازم: به اندازه یک “دانه برنج” یا یک “لکه نازک” روی مسواک.
نحوه انجام: روزی دو بار، یک بار صبح و مهمتر از آن، یک بار قبل از خواب شب، دندانهای کودک را با این مقدار کم مسواک بزنید. نیازی به شستشوی دهان با آب پس از مسواک زدن نیست؛ اجازه دهید لایه نازک خمیردندان روی دندانها باقی بماند تا اثر محافظتی خود را بگذارد.
از ۳ تا ۶ سالگی: افزایش مقدار و نظارت دقیق
در این سن که کودک همکاری بیشتری دارد و کمکم تف کردن را یاد میگیرد، میتوانیم مقدار خمیردندان را کمی افزایش دهیم.
مقدار لازم: به اندازه یک “نخود فرنگی”.
نحوه انجام: همچنان روزی دو بار مسواک زدن ضروری است. در این سن به کودک خود آموزش دهید که پس از مسواک زدن، کف اضافی را از دهان خارج کند (تف کند). باز هم تاکید میکنم که شستشوی کامل دهان با آب، اثر فلوراید را کاهش میدهد. نظارت شما در این سن برای اطمینان از عدم بلعیدن خمیردندان بسیار مهم است.
بالای ۶ سال: به سمت استقلال در مسواک زدن
کودکان بالای ۶ سال معمولاً توانایی کامل برای تف کردن دارند و میتوانند به تدریج مسواک زدن را خودشان انجام دهند، اما همچنان نظارت شما بر کیفیت مسواک زدن و مقدار خمیردندان (به اندازه یک نخود) توصیه میشود.
پاسخ به نگرانیهای رایج والدین: از بلعیدن خمیردندان تا فلوروزیس
و اما میرسیم به بخش اصلی نگرانیهای شما عزیزان. آیا بلعیدن خمیردندان خطرناک است؟ فلوروزیس چیست و چقدر باید نگران آن باشیم؟
بلعیدن خمیردندان: اگر از مقادیر توصیهشده (دانه برنج برای زیر ۳ سال و نخود برای بالای ۳ سال) استفاده کنید، بلعیدن این مقدار کم خمیردندان هیچ خطر حاد و اورژانسی برای کودک شما ایجاد نمیکند. سیستم گوارش آن را دفع خواهد کرد. مشکل زمانی آغاز میشود که کودک به صورت مداوم و روزانه، مقادیر زیادی فلوراید را ببلعد.
فلوروزیس دندانی چیست؟ فلوروزیس یک عارضه “ظاهری” و نه یک “بیماری” است که به دلیل دریافت بیش از حد فلوراید در سالهای شکلگیری جوانههای دندانهای دائمی (معمولاً زیر ۸ سال) رخ میدهد. این عارضه به صورت لکههای بسیار خفیف سفید رنگ روی دندانها ظاهر میشود که اغلب به سختی قابل مشاهده هستند و هیچ تأثیری بر سلامت و عملکرد دندان ندارند. فلوروزیس شدید که باعث تغییر رنگ قهوهای یا ایجاد حفره شود، بسیار نادر است و تنها در صورت مصرف بیرویه و طولانیمدت فلوراید اتفاق میافتد.
راه پیشگیری ساده است: با نظارت بر مقدار خمیردندان روی مسواک (دانه برنج و نخود) و دور از دسترس قرار دادن تیوب خمیردندان، شما به سادگی از بروز فلوروزیس جلوگیری خواهید کرد.
گاهی اوقات علاوه بر خمیردندان، ممکن است دندانپزشک بر اساس میزان ریسک پوسیدگی فرزندتان، استفاده از روشهای دیگر مانند فلوراید تراپی تخصصی در مطب را نیز توصیه کند. این روشها کاملاً کنترلشده و ایمن هستند. اگر در این زمینه نگرانی دارید، مطالعه مطلب مرتبط با ایمنی فلوراید تراپی برای کودکان نوپا میتواند به شما اطمینان خاطر بیشتری بدهد. در نهایت، به یاد داشته باشید که مزایای فلوراید در پیشگیری از درد، عفونت و مشکلات ناشی از پوسیدگی دندان، بسیار بسیار بیشتر از ریسک ناچیز و قابل کنترل فلوروزیس است. با رعایت همین نکات ساده، شما بهترین هدیه یعنی دندانهایی سالم را به فرزند خود خواهید داد.
سوالات متداول والدین
از چه سنی باید برای کودکم از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنم و چه مقداری مجاز است؟
طبق توصیههای علمی، شما باید به محض رویش اولین دندان شیری، مسواک زدن را با خمیردندان حاوی فلوراید آغاز کنید. برای کودکان زیر ۳ سال، مقدار خمیردندان باید به اندازه یک «دانه برنج» باشد. برای کودکان ۳ تا ۶ ساله، این مقدار میتواند به اندازه یک «نخود فرنگی» افزایش یابد.
اگر کودک نوپای من خمیردندان را قورت بدهد، آیا خطرناک است؟
خیر، جای نگرانی نیست. اگر شما از مقادیر توصیهشده (به اندازه دانه برنج) استفاده کنید، بلعیدن این مقدار کم، هیچ خطر حاد و اورژانسی برای کودک شما ندارد. مشکل اصلی زمانی پیش میآید که کودک به صورت مداوم و روزانه، مقادیر زیادی خمیردندان را ببلعد. نظارت شما بر مقدار خمیردندان کلید اصلی ایمنی است.
در مورد لکههای سفید روی دندانها (فلوروزیس) شنیدهام، چطور از آن جلوگیری کنم؟
فلوروزیس یک عارضه ظاهری است که به دلیل دریافت «بیش از حد» فلوراید در سنین رشد دندانها ایجاد میشود. بهترین و سادهترین راه پیشگیری، نظارت دقیق شما بر مقدار خمیردندان است. با استفاده از مقدار صحیح (دانه برنج یا نخود) و دور از دسترس قرار دادن تیوب خمیردندان، به راحتی از بروز این عارضه جلوگیری خواهید کرد.
آیا پس از مسواک زدن باید دهان کودک را کامل با آب بشوییم؟
خیر، بهتر است این کار را نکنید. پس از مسواک زدن، کافی است به کودک آموزش دهید که کف اضافی خمیردندان را بیرون بریزد (تف کند). شستشوی کامل دهان با آب، اثر محافظتی فلوراید را که روی دندانها باقی مانده کاهش میدهد. برای کودکان زیر ۳ سال که توانایی تف کردن ندارند، همان مقدار کم خمیردندان (دانه برنج) کافی است و نیازی به شستشو نیست.
یک قدم تا آرامش خیال و لبخند درخشان کودک شما
میدانیم که شما بهترینها را برای فرزندتان میخواهید. برای دریافت پاسخ دقیق به سوالاتتان و اطمینان از اینکه مسیر درستی را برای مراقبت از دندانهای کودکتان انتخاب کردهاید، یک مشاوره تخصصی دریافت کنید یا به راحتی برای یک معاینه کامل رزرو نوبت انجام دهید.
